Europa’s grootste stadskas Urban Farmers in Den Haag is twee jaar na de oprichting failliet. Rob Baan van Koppert Cress is gevraagd de boel nieuw leven in te blazen.
Toen Rob Baan, directeur van Koppert Cress uit Monster, een paar jaar geleden de eerste plannen van Urban Farmers hoorde, dacht hij al: ‘Nee, hè!?’ ,,Vissen kweken en groente telen op de enige plek waar op fietsafstand én al die kassen staan, én zich de Scheveningse haven bevindt. Ik ben bang dat het bedrijf te makkelijk gedacht heeft ‘doen we even’. Nou, niet dus.”
,,Maar”, vervolgt hij direct: ,,Begrijp me niet verkeerd: Urban Farmers is een goedbedoeld en charmant initiatief. Maar de noodzaak voor de kweek en teelt van groenten en vis in de stad, is er gewoonweg niet.”
Wat volgens Baan wél werkt op het dak van De Schilde, is een gezondheidscentrum voor de buurt, waar Haagse kinderen uit de wijk in een ‘demonstratietuin’ van alles geleerd wordt over gezonde voeding. Én zelf met het thema aan de slag kunnen. ,,Geen tomaat smaakt zó lekker als degene die je zelf hebt geplukt”, zegt Baan met een lach. ,,Als je laat zien waar groente vandaan komt, worden kinderen zich vanzelf bewuster. Dát is toch wat we willen?”
Volgens de Koppert Cress-directeur is op het gebied van gezonde voeding nog een wereld te winnen in Den Haag. ,,In veel wijken is de gezondheid van mensen ver beneden peil. Laat De Schilde nou nét midden in één van die wijken staan.”
Vliegende start
En dus heeft Baan op zijn beurt Mohamed el Mokaddem, tot voor kort directeur Public Affairs en HR bij Koppert Cress, gevraagd dit uitdagende project op te gaan pakken. De Wateringer besloot als zelfstandig ondernemer aan de slag te gaan en maakt op deze manier meteen een vliegende start. Vier weken geleden had hij al een eerste gesprek met de gemeente Den Haag over een nieuwe koers voor de Haagse dakkas. ,,Rendabel telen is kansloos, dat heb ik de gemeente direct meegegeven”, zegt El Mokaddem. ,,Er zijn meer Westlandse ondernemers bij betrokken en die zeggen dat állemaal. Het moet écht meer een maatschappelijk verhaal gaan worden rondom voeding en gezondheid. Dat is een thema waar Rob Baan ongeveer zijn hele leven al mee bezig is. ‘Jij kent de wereld van publiek-privaat beter dan ik, wil jij er niet mee aan de slag?’, vroeg hij aan mij. Die handschoen pak ik graag op.”
De oud-wethouder van Westland zit nu om de tafel met de gemeente Den Haag en een aantal fondsen, zoals het EnergieFonds Den Haag en het Fonds Ruimtelijke Ordeningen Economie Den Haag, om te kijken hoe de dakkas nieuw leven ingeblazen kan worden.
Het initiatief van deze kas kreeg in 2013 gestalte toen de gemeente Den Haag vond dat er aan de leegstand in het voormalige Philipskantoor aan de Televisiestraat in Den Haag maar eens een einde moest komen. Tegelijkertijd was ze groot voorstander van méér aandacht voor stadslandbouw, duurzaamheid en innovatie in de stad. En dus werd een wedstrijd uitgeschreven: wie met het mooiste innovatieve, duurzame project komt op het gebied van stadslandbouw, mag het uitvoeren in het veertig meter hoge markante pand in Den Haag. Twee vliegen in één klap.
Technologiebedrijf Urban Farmers, dat oplossingen zoekt voor lokale voedselproductie, won de challenge. De Zwitserse start-up mocht onder de projectnaam UF De Schilde op de twee bovenste verdiepingen aan de slag met de kweek en teelt van vis en groenten.
Dat doorgewinterde telers even verderop in het Westland in een paar duizend hectaren aan kassen tomaten kweken en in de Noordzee miljoenen verse visjes zwemmen, zagen oprichter Roman Gaus en manager Mark Durno niet als problemen. ,,Je hebt geen idee in welk deel van de oceaan de vis is gevangen”, zegt Durno in september 2015. ,,Bij ons weet je precies waar die vandaan komt en hoe die is gekweekt.”
Maar wat Westlandse ondernemers al verwachtten, werd de keiharde waarheid. Het werkte niet. En nu is een aantal van die ondernemers gevraagd om mee te denken over een oplossing. Een oplossing die volgens El Mokaddem in een maatschappelijk concept schuilt. ,,Als thema hanteren we kas als apotheek”, legt de Westlander uit. ,,Kijken of we van Den Haag de gezondste stad kunnen maken. Op een goede manier telen en verbinding met de wijk zoeken. Natuur- en milieueducatie voor basisscholen, aan de slag gaan met mensen met een beperking op de arbeidsmarkt, een wijkrestaurant om eenzaamheid tegen te gaan. De kas staat in wijken waar in hoge mate diabetes type 2 aanwezig is. Wij willen nu kijken of we met ons netwerk oplossingen kunnen realiseren. Zo liggen er ook allemaal lijntjes met het coalitieakkoord dat Den Haag heeft gemaakt. Tegen de gemeente en de aandeelhouders hebben we gezegd dat dit iets is waar ze ontzettend mee kunnen scoren.”
Schotland
In elk geval iets heel anders dan waar de gepassioneerde grondlegger Mark Durno van de stadskas destijds heilig in geloofde. Opgegroeid op een boerderij in Schotland, is hij sinds een paar jaar de baas van de Nederlandse tak van Urban Farmers, een bedrijf dat al ervaring heeft opgedaan met stadslandbouw in Zürich en Basel, zij het op tien keer kleinere schaal. De vestiging in Den Haag zou met een jaarlijkse productie van 60 ton aan groenten en kruiden en 20 ton aan vis hét paradepaardje van Urban Farmers worden. Kosten: drie miljoen euro. In mei 2016 opende met veel toeters en bellen de grootste stadsboerderij van Europa in hartje Den Haag. Ruim achthonderd geïnteresseerden uit alle windstreken waren aanwezig. Urban Farmers wordt ook wel het ‘Times Square of Urban Farming’ genoemd. Het prestigieuze bedrijf op de bijzondere locatie genereert veel (inter)nationale media-aandacht. The Guardian publiceert een artikel en de BCC komt zelfs op locatie filmen.
Zeepbel
De droom van Durno is deze week als een zeepbel uiteen gespat. Eén moment waarop het mis ging, is volgens ingewijden moeilijk aan te wijzen. Wel is algemeen bekend dat start-ups vaak moeite hebben het juiste verdienmodel te vinden. Urban Farmers was bezig dat uit te zoeken terwijl het bedrijf volop draaiende was.
Afgelopen dinsdag werd Urban Farmers officieel failliet verklaard. Curator Marijn Vermeerder onderzoekt waarom. ,,We zoeken uit of tegenvallende omzetten de enige en belangrijkste reden is geweest.” De curator voert gesprekken met partners die eventueel een doorstart kunnen maken op De Schilde. Eén van hen is dus Rob Baan van Koppert Cress.
